Κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, την ημέρα που ιδρύθηκε ο Food & Agriculture Organization των Ηνωμένων Εθνών το 1945, η ανθρωπότητα γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής (World Food Day).
Όπως όλες οι αντίστοιχες ημέρες εορτασμών, έτσι και η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής είναι μια καλή αφορμή για περισυλλογή και δράση. Περισυλλογή απ’ όλους εμάς, πολίτες ενός κόσμου που δεν έχει καταφέρει να νικήσει την πείνα και βλέπει ακόμα πολλές γωνιές του πλανήτη και εκατομμύρια ανθρώπους να υποσιτίζονται για χρόνια.
Και δράση, από τις εθνικές και υπερεθνικές κυβερνήσεις, τις πολυεθνικές εταιρείες, τους μη κυβερνητικούς οργανισμούς και τους θεσμικούς φορείς, με στόχο να περιοριστεί η ακραία πείνα στον πλανήτη, να εξασφαλιστεί η διατροφική αυτάρκεια για όλο και περισσότερους και να εμπεδωθεί το αίσθημα της διατροφικής ασφάλειας- άλλο ένα μεγάλο ερωτηματικό.
Η πείνα γυροφέρνει…
Μετά από μια περίοδο ύφεσης των συμπτωμάτων, η πείνα δείχνει και πάλι σημάδια αύξησης. Σήμερα, πάνω από 820 εκατ. άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο υποσιτισμό, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη αναφορά του FΑΟ με τίτλο «2018 State of Food Security & Nutrition in the World».
Οι περιφερειακές συγκρούσεις και οι τοπικοί πόλεμοι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται πλέον ευθέως με την (ανθρωπογενή) κλιματική αλλαγή και η οικονομική ύφεση αποτελούν τα μεγάλα εμπόδια στη μάχη ενάντια στη φτώχεια και τον υποσιτισμό. Από την άλλη, η ραγδαία αύξηση της παχυσαρκίας στις δυτικές κοινωνίες (και όχι μόνο…), εκτιμάται από τον FAO ως μια ασύμμετρη απειλή, άλλος ένας διατροφικός κίνδυνος με διαφορετική μεν αφετηρία και αλλά εξίσου απειλητικός για τον άνθρωπο.
Εδώ και μερικά χρόνια ο FAO έχει λανσάρει την καμπάνια Zero Hunger, υποστηρίζοντας ότι είναι εφικτό να εξαφανιστεί η πείνα μέχρι το 2030, τουλάχιστον στην ακραία, απειλητική μορφή που λαμβάνει συχνά και προσανατολίζει όλες τις ενέργειές του προς αυτό τον στόχο. Έθνη και οργανισμοί, επιστήμονες, ιδρύματα κι επιχειρήσεις, πολίτες και θεσμικοί φορείς καλούνται από τον FAO να στοιχηθούν στο συγκεκριμένο αγώνα.
Ειδικά για το 2018, ο FAO επικεντρώνει τις δραστηριότητές του στην τόνωση των μικρών, τοπικών παραγωγών (smallholder farmers) οι οποίοι καλούνται να παίξουν μείζονα ρόλο στη μάχη κατά της πείνας από τη στιγμή που περίπου το 70% των ανθρώπων που υποφέρουν από την πείνα ζουν σε αγροτικές περιοχές. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί, εκτός από την πείνα αντιμετωπίζουν και το άλλο βασανιστικό ‘δίδυμο’ προβλημάτων: τη δίψα και την ενεργειακή ένδεια.
Η στάση του ‘δυτικού’ πολίτη
Τόσο ο FAO ως μια υπερεθνική ομπρέλα δράσεων και προγραμμάτων, όσο και μεμονωμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται για την ανακούφιση και την περίθαλψη, έχουν να προτείνουν στους πολίτες αρκετές μικρού βεληνεκούς μεν αλλά ουσιαστικές ενέργειες με τις οποίες μπορεί να μην αντιμετωπίζεται άμεσα το πρόβλημα της πείνας αλλά περιορίζεται σαφώς το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του δυτικού, ενεργοβόρου, τοξικού μερικές φορές, πολιτισμού, ειδικά σε ότι έχει να κάνει με το φαγητό.
FAO και περιβαλλοντικές οργανώσεις πιστεύουν ότι κάθε πολίτης μπορεί να συνδράμει αλλάζοντας καθημερινές συμπεριφορές.
Η χρήση μόνο εποχικών υλικών στην κουζίνα (όλο και περισσότερα εστιατόρια το διακηρύσσουν με περηφάνια και το πράττουν συστηματικά), η δημιουργική αξιοποίηση κι όχι το πέταγμα του φαγητού που περίσσεψε (δίκτυα αξιοποίησης μερίδων που περίσσεψαν λειτουργούν πλέον σε πολλές πρωτεύουσες ανά τον κόσμο), η απολύτως ελεγχόμενη παραγωγή τροφών που δεν προκαλεί υπερπληρθώρα προϊόντων (μέσω γεωργίας ακριβείας, συμβολαιακής γεωργίας που εξασφαλίζει εισόδημα στον παραγωγό κ.ά.) και η υιοθέτηση ενός πιο βιώσιμου τρόπου ζωής, είναι μερικά από αυτά που συστήνει και εγκαίρως προωθεί ο FAO.
Η Ελλάδα είναι έξω από τη διακεκαυμένη ζώνη της πείνας και του υποσιτισμού και παρά το γεγονός ότι η παρατεταμένη οικονομική κρίση έχει επιφέρει σοβαρές αλλοιώσεις στον κοινωνικό ιστό κι έχει οξύνει παλαιότερα προβλήματα επιβίωσης κοινωνικά ευπαθών ομάδων, μπορεί να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία καθώς διαθέτει ακόμα ορισμένα από τα ‘δίχτυα ασφάλειας’ που ανακουφίζουν.
Η συνέχιση κι η εντατικοποίηση προγραμμάτων βιώσιμης διαχείρισης πρώτων υλών, η μάχη για τον περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της εστίασης, η στροφή προς την τοπική παραγωγή και η υιοθέτηση πιο υγιεινής δίαιτας από όλο και περισσότερους Έλληνες, σε συνδυασμό με τη μεγάλη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή (που είναι βεβαίως παγκόσμια υπόθεση…) θα κρατήσουν την όμορφη αυτή χώρα έξω από το πρόβλημα.
